Stanisław Pachuta

Wojsko i służby mundurowe

Stanisław Pachuta to postać, która zasługuje na szczególną uwagę w polskiej historii nauki i wojska. Urodził się 1 września 1923 roku w Kolanowie, obecnie znanym jako Bochnia. Jego życie zakończyło się 23 marca 2003 roku w Warszawie, gdzie zapisał się na kartach historii jako wybitny specjalista w dziedzinie geodezji.

Był on nie tylko geodetą, ale również pułkownikiem Wojska Polskiego, co odzwierciedla jego znaczenie w strukturach wojskowych kraju. Jako profesor dr hab. inż. Wojskowej Akademii Technicznej, dzielił się swoją wiedzą oraz doświadczeniem z młodymi adeptami technicznych nauk wojskowych.

Pachuta pozostawia po sobie dziedzictwo oraz przykłady profesjonalizmu, które inspirują kolejne pokolenia geodetów i oficerów. Jego osiągnięcia w tej dziedzinie są nieocenione i zasługują na szczególne uznanie.

Życiorys

Stanisław Pachuta przyszedł na świat 1 września 1923 roku w Kolanowie, obecnie znanym jako Bochnia. Po zakończeniu edukacji w Państwowym Gimnazjum w Bochni oraz Publicznej Szkole Handlowej, związał swoją przyszłość z pracą w biurze meldunkowym gminy Bochnia-Wieś od lipca 1941 roku. Jego zaangażowanie w działalność Armii Krajowej rozpoczęło się w październiku 1942 roku, a następnie w latach 1944–1946 kształcił się w Państwowej Szkole Górniczo-Hutniczo-Mierniczej w Krakowie, gdzie 31 lipca uzyskał dyplom technika mierniczego.

W 1946 roku rozpoczął studia na Oddziale Mierniczym Wydziału Inżynierii Lądowej i Wodnej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, jednocześnie pracując w biurze mierniczego przysięgłego oraz w Wojewódzkim Urzędzie Ziemskim w Katowicach. Stopień inżyniera geodety oraz magistra nauk technicznych ukończył 20 stycznia 1951 roku.

Jeszcze w 1950 roku, 2 października, został powołany do służby wojskowej, którą rozpoczął od Kursu Oficerów Rezerwy w Centrum Wyszkolenia Kwatermistrzowskiego w Poznaniu. Po ukończeniu kursu, awansował na stopień porucznika i został włączony do zawodowej służby, kierując się do IX Zarządu Sztabu Generalnego WP na stanowisko starszego triangulatora. 20 października 1951 roku nastąpiło przeniesienie go w szeregi Oficerskiej Szkoły Topografów w Jeleniej Górze, gdzie uczył geodezji, kartografii matematycznej, geodezji wyższej oraz optyki instrumentalnej.

W październiku 1954 roku awansował na kapitana, a 2 maja 1957 roku, został przeniesiony do Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie. W Katedrze Geodezji i Topografii pracował jako asystent, adiunkt oraz docent. Wkrótce objął kierownictwo Zakładu Geodezji, a następnie Katedry, której przewodził od lutego 1969 roku. W roku 1960 został awansowany do stopnia majora, a w 1964 do podpułkownika, by w 1968 roku uzyskać rangę pułkownika.

Pachuta obronił pracę doktorską na podstawie badań dotyczących „Dokładności pomiarów geodezyjnych w zakresie promieni podczerwonych” w 1966 roku, a w 1979 roku objął stanowisko szefa Instytutu Geodezji i Fotogrametrii WAT. 10 października 1980 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego, prezentując pracę „Zastosowanie techniki laserowej w geodezji”. W dniu 16 listopada 1982 roku Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego nauk technicznych.

15 września 1983 roku powierzono mu kierownictwo nad Instytutem Geodezji i Meteorologii. Z dniem 1 września 1989 roku, mimo zakończenia pełnienia funkcji szefa Instytutu, pozostał na stanowisku profesora, a 2 października 1991 roku przeszedł na emeryturę. Podjął następnie pracę na Wydziale Geodezji i Gospodarki Przestrzennej Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie.

Stanisław Pachuta był uznawanym specjalistą i pionierem technik laserowych w geodezji, posiadającym 34 patenty, w tym 21 związanych z wynalazkami. Jego dorobek naukowy obejmował ponad 240 publikacji, z czego 22 opracowane w językach obcych oraz 230 niepublikowanych prac. Pełnił rolę recenzenta prac naukowych dla 16 kandydatów na profesorów, 16 rozpraw habilitacyjnych, 19 doktoratów oraz 40 prac dyplomowych. Był także aktywnym członkiem licznych organizacji i instytucji, w tym Akademii Inżynierskiej w Polsce (AIP) oraz Komitetów naukowych PAN.

Stanisław Pachuta zmarł 23 marca 2003 roku i został pochowany na cmentarzu w Pyrach.

Odznaczenia

Stanisław Pachuta został odznaczony wieloma wyróżnieniami, które stawiają go w gronie najbardziej utytułowanych osób. W sumie otrzymał 78 różnych orderów, medali oraz odznaczeń, co świadczy o jego znaczącym wkładzie w różne dziedziny.

Wśród przyznanych mu honorów można wymienić:

  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą,
  • Krzyż Komandorski,
  • Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Złoty Krzyż Zasługi,
  • Krzyż Partyzancki,
  • Złote Odznaki Zasłużony dla Miasta Gdańska, Krakowa i Poznania,
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej.

Najważniejsze patenty

Stanisław Pachuta, znany z działaności wynalazczej, ma na swoim koncie szereg innowacyjnych rozwiązań, które znalazły zastosowanie w różnych dziedzinach technologii.

  • Nr patentu 80694 z dnia 28.02.1976 – sposób automatycznego sterowania podnoszeniem toru w procesie zagęszczania podsypki pod podkładami i urządzenie do jego sterowania,
  • Nr patentu 89542 z dnia 15.12.1976 – urządzenie do automatycznej rejestracji odkształceń,
  • Nr patentu 25273 z dnia 15.11.1976 – pionownik laserowo-optyczny,
  • Nr 71.21691 z dnia 11.02.1972 – commande automatigue de relevage de voie ferree dans l’operation de bourrage de ballast (patent francuski),
  • Nr patentu 85416 z dnia 30.07.1976 – urządzenie do wyznaczania zarysów przekrojów chodników i wyrobisk górniczych,
  • Nr zgłoszenia P-170244 – urządzenie do automatycznej niwelacji,
  • Nr zgłoszenia P-170815 – urządzenie do automatycznego pomiaru odkształceń,
  • Nr zgłoszenia P-183542 – nasadka laserowa na przyrząd geodezyjny,
  • Nr zgłoszenia P-170244 – nasadka laserowa do niwelatora,
  • Nr zgłoszenia P-174350 – uniwersalny laserowy przyrząd geodezyjny,
  • Nr zgłoszenia P-180381 – układ do automatycznej niwelacji,
  • Nr zgłoszenia P-182103 – układ do automatycznego wyznaczania profilu powierzchni,
  • Nr zgłoszenia P-199996 – układ autoredukcyjnego tachimetru dwuobrazowego z gazowym laserem He-Ne oraz sposób wykonania pomiaru za pomocą tego układu.

Przypisy

  1. a b c d e f Członkowie honorowi Stowarzyszenia Geodetów Polskich. Stowarzyszenie Geodetów Polskich. [zarchiwizowane z tego adresu 31.05.2023 r.]
  2. a b c d e f Geodeci i kartografowie Polscy. Słownik biograficzny, t. 1, Warszawa: Stowarzyszenie Geodetów Polskich, 2019, s. 105, ISBN 978-83-61576-36-5.

Oceń: Stanisław Pachuta

★★★★★
Średnia ocena:4.71 Liczba ocen:20