Marian Rentgen-Güntner

---

Życiorys

Marian Rentgen-Güntner urodził się w rodzinie Jerzego (1853–1932) oraz Józefy z Scherów (1856–1936). W 1908 roku zakończył naukę w c. k. Gimnazjum w Bochni. Już w roku szkolnym 1905/1906, jako uczeń klasy V, był członkiem szkolnej kapeli, a w roku szkolnym 1906/1907, będąc w klasie VI, aktywnie uczestniczył w życiu muzycznym szkoły, należąc do szkolnej orkiestry smyczkowej oraz dętej. Następnie, w 1913 roku, ukończył studia na Wydziale Farmacji Uniwersytetu Franciszkańskiego w Lwowie.

W trakcie swojej kariery artystycznej Marian był także członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. Jego pasja do sztuki obejmowała naukę aktorstwa pod okiem Romana Żelazowskiego oraz zajęcia ze śpiewu prowadzone przez Zofię Kozłowską. Zadebiutował na scenie w listopadzie 1912 roku w Teatrzyku „Ul” we Lwowie, który był kierowany przez Adama Zagórskiego. Lata 1913–1914 spędził w Teatrze Rozmaitości w Krakowie, rozwijając swoje zdolności aktorskie.

W czasie I wojny światowej Marin Rentgen-Güntner zasilał szeregi armii austro-węgierskiej. Po wojnie, w 1918 roku, wstąpił do Wojska Polskiego. Podczas konfliktu polsko-bolszewickiego był aktywnym członkiem 201 pułku piechoty i 205 pułku piechoty, pełniąc obowiązki dowódcy kompanii oraz oficera broni. Już 1 czerwca 1921 roku służył w Dowództwie miasta Warszawy, a jego macierzystym oddziałem był 5 pułk piechoty Legionów. Mimo trudności wojennych, Marian nie rozstawał się z gitarą, co pozwalało mu propagować rodzime piosenki.

8 stycznia 1924 roku został awansowany do stopnia porucznika z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku, zajmując 92. lokatę w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych, w grupie aptekarzy. W tym okresie miał przydział rezerwowy do 6 batalionu sanitarnego we Lwowie. Z kolei w 1934 roku, jako oficer rezerwy, był ewidencjonowany przez Powiatową Komendę Uzupełnień w Warszawie Miasto III, mając przydział do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie. Po zakończeniu I wojny światowej otworzył aptekę przy ulicy Mazowieckiej 10 w Warszawie.

Po demobilizacji, z pomocą Ludwika Lawińskiego, Marian dołączył do grona znanych artystów warszawskich teatrzyków rewiowych, występując w popularnych kabaretach takich jak „Miraż” (1919), „Perskie Oko”, „Qui Pro Quo” (1925–1926), „Cyrulik Warszawski”, „Momus”, „Wielka Rewia”, „Stańczyk” (1922–1924), „Wesoły Wieczór” (1929–1931) oraz „Hollywood”. W swoich występach współpracował z Hanką Ordonówną. Jubileusz 25-lecia swojej działalności artystycznej obchodził w Filharmonii Narodowej w Warszawie w 1937 roku.

W 1939 roku Marian został zaproszony do teatrzyku „Figaro” przy Marszałkowskiej 8 w Warszawie, lecz wybuch II wojny światowej przerwał jego artystyczną działalność. W tym czasie mieszkał w Warszawie przy ulicy Poznańskiej 3.

Marian Rentgen-Güntner był utalentowanym wykonawcą ballad i piosenek charakterystycznych, często także ich autorem. Akompaniował sobie na gitarze, a jego styl cechował silny wpływ form francuskich, co czyniło go artystą o niezwykłym talencie kabaretowym. Jego nagrania dla „Płyty Polskiej”, Syreny Rekord oraz Parlophonu przyczyniły się do jego popularności.

Podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku Marian trafił do niewoli sowieckiej i został osadzony w obozie w Starobielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pochowany w bezimiennej, zbiorowej mogile w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 roku znajduje się tam oficjalny Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Jego nazwisko widnieje na Liście Starobielskiej NKWD, pod numerem 673.

Ordery i odznaczenia

Marian Rentgen-Güntner zdobył wiele odznaczeń i wyróżnień w uznaniu za swoje osiągnięcia. Poniżej przedstawiono wykaz jego najważniejszych odznaczeń:

• Krzyż Walecznych trzykrotnie,
• Medal Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.

Upamiętnienie

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło podjął decyzję nr 439/MON, na mocy której Marian Rentgen-Güntner otrzymał awans pośmiertny do stopnia kapitana. Uroczyste ogłoszenie tego wydarzenia miało miejsce 9 listopada 2007 w Warszawie, podczas ceremonii „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W ramach inicjatywy „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, honorując pamięć Mariana Rentgen-Güntnera, zasadzono Dąb Pamięci w jego rodzinnej Bochni.

Wykonawca przebojów

Marian Rentgen-Güntner to artysta, którego twórczość zostawiła znaczący ślad w polskiej muzyce. Jego znane utwory obejmują:

• – Aczkolwiek (muz. R. Fall, sł. Andrzej Włast),
• – Dulcinea (muz. Zygmunt Wiehler, sł. Andrzej Włast),
• – Don Carlos i fokstrot Dziewczęta z Woli (obie muz. Salwin Strakacz, sł. Stanisław Biernacki).

Więcej informacji można znaleźć na stronie „Stare Melodie”.

Wybrana filmografia

Marian Rentgen-Güntner to postać, która zyskała uznanie w polskim kinie. Jego dorobek artystyczny obejmuje wiele interesujących ról filmowych, które z pewnością zasługują na uwagę. Wśród jego wybranej filmografii znajdują się:

• 1927 – Kochanka Szamoty, w roli przechodnia,
• 1932 – Sto metrów miłości,
• 1933 – Jego ekscelencja subiekt,
• 1937 – Pani minister tańczy,
• 1939 – O czym się nie mówi.

Przedstawienia teatralne (wybór)

Oto wybór najciekawszych przedstawień teatralnych, które miały miejsce w czasie kariery Mariana Rentgena-Güntnera.

• 5 września 1925 – Perskie Oko,
• 2 stycznia 1926 – Pod sukienką,
• 26 kwietnia 1927 – Warszawa znów się bawi,
• 20 maja 1930 – Czy pani lubi bez?,
• 22 grudnia 1931 – Rok 1932,
• 20 grudnia 1935 – Wieczna ondulacja,
• 21 marca 1936 – Ogród rozkoszy,
• 26 stycznia 1937 – Cabaretissimo, „Cyrulik Warszawski”,
• 9 września 1937 – Jaś u raju bram, „Cyrulik Warszawski”,
• 22 grudnia 1938 – Kochajmy zwierzęta.

Dyskografia

Marian Rentgen-Güntner, znany artysta, ma bogatą dyskografię, która odzwierciedla jego niezwykłą karierę w muzyce i teatrze. Poniżej znajduje się przegląd jego najważniejszych nagrań:

• 1924 – Marian Rentgen, artysta teatru „Perskie Oko”, nagrywa utwory przy akompaniamencie własnej gitary dla Syrena Rekord (SR 474a–477a),
• 1930 – Występ Marian Rentgena z Teatrów Warszawskich, śpiew z udziałem Orkiestry Tanecznej Zygmunta Karasińskiego, Syrena Rekord (SR 3503),
• 1930 – Orkiestra Taneczna Zygmunta Karasińskiego, której refren śpiewa Marian Rentgen, artysta Teatrów Warszawskich, Syrena Rekord (SR 6528),
• 1930 – Marian Rentgen po raz kolejny występuje jako artysta Teatrów Warszawskich, nagranie dla Olimpia (Olimpia 544),
• 2006 – Wydanie „The Polish Encyklopedia Of Jazz Vol.1–3 [Box]” przez Polonia Records, POLONIA CD209-211, gdzie możemy znaleźć jego utwory, w tym „Dulcinea” na CD 1.

Rentgen pozostawił po sobie niezatarte ślady w polskiej muzyce, łącząc teatr i różnorodne gatunki muzyczne.

---

Oceń: Marian Rentgen-Güntner

---