Ludwik Stasiak

Kultura i sztuka

Ludwik Józef Stasiak, którego życie przypadło na lata 1858-1924, był wszechstronnie utalentowanym polskim artystą. Urodził się 13 sierpnia 1858 roku w Bochni, gdzie również zmarł 3 grudnia 1924 roku. Jego twórczość obejmuje szeroki wachlarz form artystycznych, w tym obrazy rodzajowe, historyczne, religijne oraz portrety. Również jego umiejętności ilustratorskie znalazły uznanie w popularnych pismach takich jak „Bluszcz”, „Kłosy”, „Biesiada Literacka”, „Ziemia”, „Tygodnik Ilustrowany” oraz „Wędrowiec”.

Ludwik Stasiak to nie tylko malarz, ale także pisarz oraz wybitny dziennikarz. Jego dorobek literacki obejmuje popularne powieści historyczne, a także prace o charakterze publicystyczno-naukowym, w których zgłębiał różnorodne aspekty kultury i sztuki.

Jako artysta, Stasiak był związany z nurtem chłopomanii, wyróżniając się obok takich postaci jak Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski, Stanisław Radziejowski oraz Kacper Żelechowski. Jego twórczość często odzwierciedlała piękno wiejskiego krajobrazu i obrzędy ludowe, ukazując życie codzienne mieszkańców wsi oraz ich codzienne zmagania.

Życiorys

Ludwik Stasiak przyszedł na świat w rodzinie o tradycjach mieszczańskich. Jego ojciec, Walenty, znalazł zatrudnienie w kopalni soli w Bochni, natomiast matka, Józefa z Bieniasiewiczów, zajmowała się domem. Wczesne lata dzieciństwa spędził w Bochni, gdzie mieszkał przy ulicy Konstytucji 3 Maja. Edukację zainaugurował w lokalnym gimnazjum niższym. Następnie podjął decyzję o przeniesieniu się do Krakowa, aby kontynuować naukę w Gimnazjum św. Jacka. Po zdaniu matury w 1879 roku, rozpoczął studia na dwóch kierunkach jednocześnie, wybierając filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz malarstwo w Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Po dwóch latach zdecydował się na rezygnację z filozofii, aby w pełni poświęcić się malarstwu.

W gronie nauczycieli Stasiaka znalazł się m.in. Feliks Szynalewski, Izydor Jabłoński, Władysław Łuszczkiewicz, Florian Cynk, Leopold Löffler oraz przede wszystkim Jan Matejko, w którego szkole kompozycyjnej miał okazję się kształcić. W czasie swoich studiów, wielokrotnie otrzymywał wyróżnienia od Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Po zakończeniu edukacji w 1886 roku, Ludwik opuścił Polskę, aby doskonalić swoje umiejętności malarskie za granicą. Jego droga prowadziła przez Wiedeń, gdzie pracował pod okiem profesora Augusta Eisenmengera, a następnie przez dwa lata przebywał w monachijskich warsztatach u A.W. Wagnera oraz Aleksandra von Liezen-Mayera.

Po powrocie do ojczyzny, Ludwik Stasiak zaczął aktywnie uczestniczyć w krajowych wystawach malarskich, prezentując łącznie 142 obrazy w Salonie Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w latach 1884–1901. Od 1884 roku regularnie eksponował swoje prace także w warszawskiej Zachęcie.

Artysta był jedną z osób obecnych na weselu swojego przyjaciela, Włodzimierza Tetmajera, z 16-letnią Anną Marią Mikołajczykówną, które miało miejsce 11 sierpnia 1890 roku w Bronowicach. Ten wydarzenie, będące pierwszym młodopolskim ślubem, wywołało wiele emocji w Krakowie i miało znaczący wpływ na twórczość Stasiaka. Właśnie w domu Włodzimierza i Anny rozgrywała się akcja późniejszego, znanego dzieła Stanisława Wyspiańskiego – „Wesele”. W 1890 roku, znany kolekcjoner oraz mecenas sztuki, hrabia Ignacy Korwin-Milewski, nabył pierwsze płótna Stasiaka, a następnie pomógł w zorganizowaniu jego pierwszej, indywidualnej wystawy w 1893 roku w Krakowie. 31 lipca 1890 roku artysta ożenił się z Marią Antecką, a ich syn, Tadeusz, również zajął się malarstwem.

W 1895 roku, po pobycie we Wiedniu, Monachium i Norymberdze, oraz pobycie w Poznaniu i Warszawie, artysta powrócił do swojej rodzinnej Bochni. O jego bocheńskiej pracowni krążyły legendy, bowiem tętniła ona życiem i była regularnie odwiedzana przez znane osobistości, takie jak: Jacek Malczewski, Wincenty Wodzinowski, Włodzimierz Tetmajer, Kaspra Żelechowskiego, Tadeusz Okonia, Jan Kasprowicza, Władysław Skoczylas, Antoni Broszkiewicz, Antoni i Tadeusz Waśkowscy i wielu innych.

W 1895 roku na wystawie krakowskiego Towarzystwa Sztuk Pięknych, artysta zdobył pierwszą nagrodę za obraz „Pielgrzymka na Jasną Górę”. W kolejnych latach, w tym w 1900 roku, brał udział w obszernie zorganizowanej wystawie malarstwa polskiego w Kijowie, a także na Pierwszej Wystawie Rybackiej w Warszawie, gdzie zaprezentował dioramę „Obława na łososia w Pieninach”, która spotkała się z uznaniem zarówno publiczności, jak i krytyków.

W 1898 roku, w ramach walki z konkurencją z zagranicy, Ludwik Stasiak zainicjował w Bochni Wydawnictwo Obrazów Treści Religijnej, które dziesięć lat później przekształciło się w Wydawnictwo Dzieł Sztuki Stella. W tym wydawnictwie pełnił funkcję kierownika artystycznego, a wiele z jego prac zostało wydanych w formie kolorowych reprodukcji pocztówkowych. Jednakże około 1901 roku jego zainteresowania zaczęły się przesuwać w stronę literatury.

Stasiak był autorem licznych powieści historycznych, nowel oraz humoresek. Wśród jego najsłynniejszych dzieł znajdują się: „Bandenburg”, „Skarbiec króla Kazimierza”, „Obrona Sztandaru”, „Krwawe Ręce”, „Powieść z dziejów rzezi Galicyjskiej”, „Rycerze śpiący w Tatrach”, „W Zapadłym szybie”, „Małomieszczanie” oraz trzy tomiki humoresek. Tematyka jego opowiadań często oscylowała wokół życia polskiego mieszczaństwa.

Podczas badań archiwalnych Stasiak zafascynował się postacią Wita Stwosza, przedstawiając kontrowersyjne tezy o jego pochodzeniu, wspierając je badaniami źródłowymi. W 1909 roku opublikował kilka artykułów dziennikarskich kwestionujących niemiecką historiografię sztuki z okresu XII–XVII wieku, argumentując, że artystyczne dziedzictwo Krakowa ma autonomiczny charakter. Dowody na swoje tezy zawarł w publikacjach takich jak „Prawda o Piotrze Vischerze”, „O narodowości Wita Stwosza”, „Rewindykacja własności naszej” i „Wit Stwosz źródłem natchnień Albrechta Duerera”, a także w książce „Wit Stwosz, jego życie i jego dzieła”.

Ludwik Stasiak znalazł swój spoczynek na cmentarzu komunalnym w Bochni, przy ulicy Orackiej. Na stolice miasta Bochni, w roku 2008 ogłoszono rokiem Ludwika Stasiaka. Jego dzieła można podziwiać m.in. w Muzeum Narodowym w Krakowie, a także w Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni oraz w wielu innych muzeach i kolekcjach prywatnych.

Prace artysty

Wśród dzieł znanego artysty, Ludwika Stasiaka, można znaleźć szereg obrazów, które są dobrze znane w kręgach artystycznych. Oto niektóre z tytułów jego bardziej uznawanych prac:

  • Refleksje,
  • W kruchcie kościelnej,
  • Ostatni nabój,
  • Scena z Nie-boskiej Komedii,
  • Pielgrzymka na Jasną Górę,
  • Gwiazda Trzech Króli,
  • Posłaniec,
  • Podszepty,
  • Przed zwrotnicą,
  • Polowanie na niedźwiedzia w Tatrach,
  • Orszak weselny ze starostą,
  • Na poprzek drogi,
  • Oczepiny na Podhalu,
  • Legenda,
  • Pejzaż górski,
  • W ogrodzie,
  • Nabożeństwo cechowe,
  • Pejzaż nadwodny,
  • Twardowski,
  • Kamienie młyńskie,
  • Kościuszko w Solurze,
  • Kwitnący sad,
  • Dziewczyna na grzybobraniu,
  • Pejzaż zimowy,
  • Dmuchawce,
  • Odpoczynek przy drodze,
  • W lesie,
  • Wśród maków,
  • Wesołego Alleluja,
  • Pejzaż leśny z kobietą zbierającą kwiaty,
  • Zorza,
  • Żniwa,
  • Cykle z kwiatami,
  • Portrety i autoportrety.

Oprócz uznawanych obrazów, Ludwik Stasiak ma w swoim dorobku także liczne prace literackie. Oto niektóre z nich:

  • Brandenburg – kraina słowiańskich mogił,
  • Skarbiec króla Kazimierza,
  • Obrona sztandaru,
  • Krwawe Ręce, powieść z dziejów rzezi Galicyjskiej,
  • Rycerze śpiący w Tatrach,
  • Srebrny dzwon, powieść z dziejów dawnego mieszczaństwa polskiego, Kraków 1913,
  • W Zapadłym szybie,
  • Małomieszczanie,
  • Humoreski I–III,
  • Prawda o Piotrze Vischerze,
  • O narodowości Wita Stwosza,
  • Rewindykacja własności naszej – Kraków 1911,
  • Polska plastyka średniowieczna – Kraków 1912,
  • Wit Stwosz źródłem natchnień Albrechta Duerera,
  • Wit Stwosz, jego życie i jego dzieła.

Oceń: Ludwik Stasiak

★★★★★
Średnia ocena:4.82 Liczba ocen:14