Przecław Smolik

---

Życiorys

Lata w Krakowie i I wojna światowa

Przecław Smolik ukończył studia z zakresu medycyny, specjalizując się w psychiatrii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w 1901 roku. Mieszkał w Krakowie przez ponad 30 lat (1895–1926), spędzając także okres życia w Łodzi (1926–1935 oraz 1945–1947) i Warszawie (1935–1945). W 1914 roku, na początku I wojny światowej, został zmobilizowany do armii austro-węgierskiej, a niespełna po chwili dostał się do rosyjskiej niewoli wojennej. Uzyskał status internowanego i pełnił funkcję lekarza w obozie dla jeńców w Berezówce, a następnie jako ordynator w rosyjskim szpitalu Czerwonego Krzyża w Wierchnieudińsku, który współczesne nazywa się Ułan-Ude.

W 1919 roku pracował jako lekarz 2 pułku strzelców 5 Dywizji Wojska Polskiego na wschodniej Syberii. Po upadku armii, powrócił do kraju drogą morską, używając szlaku przez Daleki Wschód w 1920 roku. Po zakończeniu służby wojskowej, w 1922 roku, przeszedł do rezerwy w stopniu kapitana. W zawodzie lekarza pracował do roku 1920. Po powrocie do Krakowa objął posadę redaktora w „Poradniku graficznym” oraz był jednym z inicjatorów założenia Towarzystwa Miłośników Książki oraz nauczycielem.

Lata w Łodzi

W Łodzi, w latach 1926–1928, Smolik pełnił funkcję nauczyciela języka polskiego w Męskim Gimnazjum Społecznym. W 1928 roku został wybrany na ławnika w Wydziale Oświaty i Kultury Magistratu miasta Łódź, gdzie zajął się działalnością jako przewodniczący tego wydziału, aż do emerytury w 1933 roku. Jego inicjatywy obejmowały prace nad reformą łódzkiego muzealnictwa, których celem było stworzenie bardziej profesjonalnych i wyspecjalizowanych instytucji kulturalnych. Początkowo nie uwzględniał on stworzenia muzeum sztuki, co zmieniło się wraz z propozycją, jaką złożył jego przyjaciel, Kazimierz Bartoszewicz, który miał w planach przekazanie Łodzi około stu dzieł sztuki, w skład których wchodziły obrazy, rysunki oraz grafiki.

Interdyscyplinarne Muzeum Miejskie zostało zamknięte w 1930 roku, a jego miejsce zajęły nowe instytucje: Muzeum Etnograficzne, Muzeum Przyrodnicze oraz muzeum, które zlokalizowane zostało w dawnym ratuszu, a które nosi nazwę Muzeum Historii i Sztuki im. Juliana i Kazimierza Bartoszewiczów. Przecław Smolik jest uznawany za jednego z jego założycieli oraz współzałożyciela Towarzystwa Bibliofilów w Łodzi, w którym zasiadał na fotelu prezesa w latach 1927–1935.

W 1933 roku przeniósł się do Warszawy, a podczas powstania warszawskiego, powrócił do swojej profesji lekarza. Po wojnie osiedlił się na nowo w Łodzi, gdzie zmarł w 1947 roku, a jego miejsce pochówku znajduje się na Starym Cmentarzu przy ul. Ogrodowej. W 2017 roku na jego grobie pojawił się nowy nagrobek, który został zaprojektowany przez Włodzimierza Rudnickiego. Powstanie nagrobka było możliwe dzięki wysiłkom Łódzkiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, które od 2009 roku dba o jego miejsce spoczynku.

Od 1976 roku w Łodzi, na osiedlu Liściasta, nosi swoją nazwę ulica Przecława Smolika. W jego dorobku literackim znajduje się tom poezji modernistycznej zatytułowany „Po drodze” (1909), który zawiera również przekłady dzieł Giordana Bruna oraz niemieckich poetów drugiej połowy XIX wieku. Specjalizował się także w twórczości satyrycznej, publikując „Figle y fraszki” pod pseudonimem Imć Pana Niby-Reja (1911). Wśród jego prac o charakterze podróżniczym, można wymienić „Przez lądy i oceany” (1922), „Nad Ałtajem” (1923), „Wśród wyznawców Burchan-Buddy” (1925). Publikował również liczne prace związane z grafiką oraz historią książki, w tym „Książka Stanisława Wyspiańskiego” (1922), „O książce pięknej” (1926), oraz „Zdobnictwo książki w twórczości Wyspiańskiego” (1926). Przecław Smolik jest również autorem przekładów, między innymi „Wesołego bractwa Tłustej Gęby” (1911) i „Dyla Sowizdrzała” (1914) autorstwa Ch. de Costera.

Publikacje

– W Imię Krzyża! Krótki rys dziejów inkwizycyi powszechnej, Warszawa: Księgarnia G. Centnerszwera, 1908, wydane pod pseudonimem Czesław Wrocki,

– Po drodze: poezje, przekłady oraz wyjątki z twórczości Giordana Bruna, a także z młodych niemieckich poetów; Kraków: G. Gebethner i Sp.; Warszawa: Gebethner i Wolff, (Kraków: Druk. W. L. Anczyca i Sp.), 1909,

– Figle y fraszki. Satyry autorstwa imci pana Niby-Reja (Czesława Wrockiego), Kraków, Czcionkami Drukarni Narodowej w Krakowie, 1911,

– Dyl Sowizdrzał. Powieść historyczna Karola de Coster; tłumaczenie Czesława Wrockiego, Kraków: odbito czcionkami Drukarni Ludowej; nakład Józefa Poboga, 1914,

– Przez lądy i oceany. Przygody jeńca w Azji w czasie Wielkiej Wojny. Sześć lat na Dalekim Wschodzie, Warszawa – Kraków: J. Czernecki, 1922,

– Wesołe Bractwo Tłustej Gęby. Legendy flamandzkie Charles de Coster, Kraków: Wydawnictwo „Książka Piękna”, 1925, przekład i przedmowa P. Smolik,

– Pod Ałtajem. Szkice z Azji, Kraków: skład główny Gebethner i Wolff, 1923,

– Wśród wyznawców Burchan-Buddhy. Szkice z życia, opowieści oraz legendy Monoło-Burjatów: z pięćdziesięcioma ilustracjami, Kraków: Księgarnia Geograficzna „Orbis”, 1925,

– Druk i książka, Kraków: nakład i druk M. Muzeum Przemysł. im. A. Baranieckiego, 1922,

– O współczesnej książce polskiej, Kraków: [s.n.], (Kraków: Drukarnia Narodowa), 1924,

– Grafika książkowa i exlibrisy Wilhelma Wyrwińskiego, Kraków: Towarzystwo Miłośników Książki, 1925,

– Antoni Sozański, bibliograf i bibliofil polski z drugiej połowy XIX wieku, Kraków: Druk. Ludowa, 1926,

– Oprawy zakładu introligatorskiego Roberta Jahody z lat 1925–1926, Kraków: Robert Jahoda, 1926 (dwa artykuły Karola Homolacsa i Przecława Smolika),

– O książce pięknej, Warszawa: M. Arcta, 1926,

– Książka i drukarz. Nieco uwag o brakach i potrzebach polskiego drukarstwa, Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Druk. „Rola”), 1926,

– Włodzimierz Konieczny. Człowiek i artysta, Kraków: Druk. Narod. w Krakowie, 1927,

– Ekslibrysy Karola Hillera: czternaście tablic, Łódź: Nakł. Towarzystwa Bibljofilów w Łodzi, 1927 (ze wstępem Przecława Smolika),

– Zdobnictwo książki w twórczości Wyspiańskiego, Łódź: Nakł. Tow. Bibljofilów, 1928,

– Dziesięć lat oświatowej i kulturalnej działalności samorządu miasta Łodzi, Łódź, 1929,

– Jana Bukowskiego prace graficzne, Łódź: Nakł. Towarzystwa Bibliofilów, 1930,

– Królewska księga w Łodzi, Łódź: [s.n.], Łódź: Drukarnia Polska, 1930,

– Wystawa współczesnej książki i grafiki polskiej w Łodzi, Kraków: Towarzystwo Miłośników Książki, (Kraków: W.L. Anczyc), 1931,

– Henryk Kunzek jako grafik: 1873–1928, Kraków: Towarzystwo Miłośników Książki, (Kraków: Drukarnia W.L. Anczyca i Spółki), 1931,

– Książka Stanisława Wyspiańskiego, Kraków: Drukarnia Muzeum Przemysłowego im. dra Adrjana Baranieckiego, 1932,

– Jana Piotra Norblina prace rytownicze, Łódź: nakład Tow. Bibljofilów, 1934 (opracował i opatrzył chronologiczno-opisowym wykazem prac P. Smolik),

– O sztuce nowoczesnej/Jan Brzękowski [i inni], Łódź: Wyd. Tow. Bibljofilów, (Łódź: „Drukarnia Polska” Ludomira Mazurkiewicza i S-ki), 1934, w tym: P. Smolik, Sztuka a rzeczywistość,

– Ilustracja w dawnej książce polskiej do końca XVIII wieku, Warszawa: Związek Polskich Artystów Grafików, 1938. Wyciąg z Grafika, zeszyt 1, grudzień 1938,

– Osobliwe przygody Dyla Sowizdrzała Charles de Coster z przedmową Romain Rollanda, Łódź: Spółdzielnia Wydawnicza Książka, 1946. Spolszczył P. Smolik.

---

Oceń: Przecław Smolik

---