Maria Lipszyc-Balsigerowa

---

Życiorys

Maria Lipszyc-Balsigerowa znalazła się w gronie wybitnych postaci XX wieku, jej życie i działalność miały ogromny wpływ na rozwój nauk społecznych oraz emancypację kobiet. Swoją edukację rozpoczęła w Berlinie, a następnie kontynuowała studia w Zurychu, gdzie na tamtejszym uniwersytecie obroniła doktorat z nauk społecznych w 1901 roku pod okiem Heinricha Herknera. Już w trakcie studiów zaczęła aktywnie angażować się w ruch socjalistyczny, a jej zainteresowania koncentrowały się na problematyce bezrobocia oraz migracji. Przystąpiła do Zagranicznego Związku Socjalistów Polskich w 1899 roku, który później przekształcił się w Oddział Zagraniczny Polskiej Partii Socjalistycznej. Maria była także autorką wielu artykułów publikowanych w lewicowych czasopismach takich jak „Ogniwo” czy „Naprzód”. Jej zaangażowanie w walkę o prawa kobiet zaowocowało powstaniem analizy porównawczej dotyczącej statusu prawnego kobiet.

W 1908 roku Lipszyc-Balsigerowa przeniosła się do Krakowa, gdzie objęła wykłady z ekonomii i socjologii na Uniwersytecie Ludowym imienia Adama Mickiewicza. Została członkinią Organizacji Kobiecej Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, a w latach 1910-1930 aktywnie działała w Polskim Towarzystwie Emigracyjnym oraz współtworzyła „Polski Przegląd Emigracyjny”. Podczas I wojny światowej brała udział w działalności gospodarczej Naczelnego Komitetu Narodowego w Krakowie, a także była jedną z inicjatorek Ligi Kobiet Galicji i Śląska. Jako redaktorka pracowała dla pisma „Na Posterunku” w latach 1917-1918 oraz współpracowała z wydawanym w Warszawie pismem PPS-Frakcji Rewolucyjnej „Jedność Robotnicza”. Po wojnie osiedliła się w Warszawie, gdzie zaczęła pracę w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej.

W Warszawie rozpoczęła pracę jako referentka w sekcji emigracji i pośrednictwa pracy, a później jako radca ministerialny, kierując wydziałem wychodźstwa. Maria uczestniczyła w wielu konferencjach naukowych dotyczących tematyki imigracji, publikując artykuły fachowe w „Pracy i Ochronie Społecznej”. Była aktywną działaczką Polskiego Towarzystwa Polityki Społecznej oraz członkinią PPS. Jej pasją były również kwestie związane z ruchem lokatorskim i spółdzielczym. Od 1921 roku była członkinią Centralnego Wydziału Kobiecego PPS oraz współpracowniczką w Centralnym Wydziale Kulturalno-Oświatowym.

W 1930 roku, z powodu lewicowych sympatii, straciła stanowisko naczelnika Wydziału Emigracji Lądowej w Polskim Towarzystwie Emigracyjnym. Po tym wydarzeniu Lipszyc-Balsigerowa skoncentrowała swoje wysiłki na współpracy z Instytutem Gospodarstwa Społecznego, gdzie wprowadzała nowe standardy badań socjologicznych. Od 1933 roku zaangażowana była w działania Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Żoliborzu, m.in. w Komisji Bibliotecznej i Kolegium Obywatelskim. W latach 1934-1939 była także członkinią zarządu Robotniczego Towarzystwa Służby Społecznej.

Podczas niemieckiej okupacji, dzięki staraniom byłego męża, uzyskała obywatelstwo szwajcarskie. Niestety nie otrzymała zgody na wyjazd i 1 grudnia 1943 roku została aresztowana przez Gestapo. Osadzona na Pawiaku, później trafiła do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie zmarła.

Publikacje

• Ameryka a emigracja europejska, „Polski Przegląd Emigracyjny”, 1911,
• Udział kobiet w gospodarstwie wychodźczym, „Polski Przegląd Emigracyjny”, 1911,
• Polskie wychodźstwo czasowe do Niemiec, Kraków, 1916,
• Społeczne skutki bezrobocia wśród fizycznych pracowników przemysłowych m. st. Warszawy w świetle ankiety roku 1931/32, Warszawa, 1932.

Tłumaczenia

• Herman Oncken, Lassalle, Lwów 1908 [w serii Politycy i Ekonomiści].

Odznaczenia

• 27 listopada 1929 została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Rodzina

Maria Lipszyc-Balsigerowa, znana również jako Malka Lipschütz, przyszła na świat w tradycyjnej rodzinie żydowskiej. Była córką Ludwika i urodziła się w Bochni.

W 1903 roku, w jej życiu nastąpił istotny zwrot, gdy poślubiła Hermana Balsigera, prominentnego szwajcarskiego socjalistę, z którym wspólnie podejmowała studia. Ich związek był dla niej ważnym etapem w życiu.

Zaledwie rok później, na świat przyszła ich jedyna córka, Jadwiga. Niestety, tragiczne okoliczności sprawiły, że Jadwiga zmarła w 1916 roku, co było ogromnym ciosem dla matki.

Warto zaznaczyć, że Maria i Hermann rozstali się w 1908 roku, co miało znaczący wpływ na dalszy rozwój jej życia osobistego oraz zawodowego.

---

Oceń: Maria Lipszyc-Balsigerowa

---