Mirosław Dzielski

---

Życiorys

Mirosław Dzielski urodził się w Bochni, gdzie spędził swoją młodość. W latach 1959–1966 podejmował studia z zakresu fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ich ukończeniu rozpoczął pracę w Zakładzie Filozofii Nauk Przyrodniczych na Uniwersytecie Jagiellońskim, instytucji, z którą był związany przez całe swoje życie. W 1975 roku uzyskał stopień doktora nauk.

Na początku lat 70. rozpoczął działalność publicystyczną, publikując teksty w „Studencie” krakowskim. W tym czasie związał się z grupą krakowskich publicystów i filozofów, która utworzyła rodzaj prywatnego klubu politycznego. W końcu lat 70. włączył się w opozycję, pisząc do podziemnego pisma „Merkuriusz Krakowski i światowy” artykuł pt. Jak zachować władzę w PRL?, w którym proponował komunistom kompromis oparty na rezygnacji z utopii socjalistycznej oraz wprowadzeniu zasad liberalizmu ekonomicznego w zamian za zachowanie władzy politycznej. W tamtym okresie formułował również koncepcję „antykomunizmu twórczego”.

Chociaż po powstaniu „Solidarności” początkowo nie planował angażować się w działalność związkową, to w końcu roku 1980 został doradcą Komisji Robotniczej hutników NSZZ „Solidarność”. W 1981 roku wszedł w skład Sekcji informacji Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” Małopolski, a także redakcji pisma „Goniec Małopolski”. Od lipca 1981 roku pełnił funkcję rzecznika prasowego Zarządu Regionu.

W czerwcu 1981 roku z jego inicjatywy na Uniwersytecie Jagiellońskim powstał Klub Inicjatyw Gospodarczych. We wrześniu 1981 roku rozważano jego kandydaturę na stanowisko rzecznika prasowego I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „S” w Gdańsku. Po wprowadzeniu stanu wojennego Mirosław Dzielski ukrywał się przez kilka tygodni, a od marca 1982 roku współpracował z podziemnym pismem „13 grudnia” (później nazywanym „13”), szybko stając się jego redaktorem naczelnym oraz wiodącym publicystą.

Współpracował także z kwartalnikiem „Stańczyk”, odgrywając aktywną rolę w niezależnej działalności edukacyjnej, wygłaszając odczyty w kościołach i klasztorach. Był współtwórcą oraz wiceprezesem założonego w 1988 roku Klubu Myśli Politycznej „Dziekania”, a także popularyzatorem idei tworzenia towarzystw gospodarczych, co przyczyniło się do powstania zarejestrowanej w grudniu 1988 roku Akcji Gospodarczej oraz Krakowskiego Towarzystwa Przemysłowego.

W 1987 roku Mirosław Dzielski dołączył do Prymasowskiej Rady Społecznej, gdzie pracował nad projektami fundacji wspierającymi rozwój polskiego rolnictwa. Od grudnia 1988 roku był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W styczniu 1989 roku wyjechał na stypendium do Stanów Zjednoczonych, gdzie z powodu choroby pozostał na leczeniu. Zmarł 15 października 1989 roku w Bethesda. Izolując się od politycznego zgiełku, opublikował takie prace jak „Odrodzenie ducha. Budowa wolności”, „Liberalizm a chrześcijaństwo” oraz „Duch nadchodzącego czasu”. Po jego śmierci złożono go na Cmentarzu Salwatorskim (sektor SC12-3-1). W 2007 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Poglądy

Mirosław Dzielski, w swojej filozofii jako liberał, kładł ogromny nacisk na znaczenie wolności, którą jednak nie utożsamiał z systemem demokratycznym. W jego przekonaniu, demokracja mogła w pewnych okolicznościach ograniczać wolność obywateli. Dlatego postulował najpierw zdobycie wolności w sferze gospodarczej, co miało być fundamentem dla wprowadzenia w przyszłości ustroju demokratycznego.

Aby osiągnąć tę wolność gospodarczą, Dzielski proponował zawarcie pewnego rodzaju kompromisu z władzą komunistyczną. Ten kompromis zakładał, że komuniści mogą pozostać u władzy i dalej się bogacić, ale powinni zrezygnować z gospodarki socjalistycznej na rzecz swobodnego rynku. Był to swoisty apel o całkowitą kapitulację ideologiczną, która miałaby przynieść pewne materialne korzyści. Zauważał, że władza komunistyczna znajduje się w sytuacji kryzysowej, a jej przedstawiciele są zdeterminowani, aby utrzymać swoje pozycje.

W jego rozumieniu, nie należy atakować poszczególnych liderów, lecz poddawać krytyce samą ideologię. Dzielski łączył zasady liberalizmu gospodarczego z etyką chrześcijańską, gdzie moralnym fundamentem jego programu było chrześcijańskie przebaczenie. Postulował, by cena za zachowanie władzy w rękach komunistów wynosiła spokój społeczny oraz nieskrępowaną działalność na rynku, co miało przyczynić się do przyszłej demokratyzacji państwa.

Dzielski odrzucał socjalizm, dokonując analizy z perspektywy jednostki. Wskazywał, że w systemie kapitalistycznym, gdy produkcja jest zorganizowana w oparciu o mechanizmy rynkowe, każdy, kto chce się wzbogacić, staje się bardziej wydajny, gdyż pracuje na swoją korzyść. W systemie socjalistycznym, w którym dochód narodowy jest dystrybuowany przez rząd, obywatele oczekują na przydział, zamiast skupić się na własnej pracy.

Mirosław Dzielski, pomimo że uznawał potrzebę istnienia instytucji państwa, postulował ograniczenie jego kompetencji. Podkreślał, że państwo powinno koncentrować się na obronie wolności obywateli, bezpieczeństwie kraju oraz utrzymaniu porządku społecznego. Pozostałe aspekty, takie jak opieka społeczna, edukacja, ochrona zdrowia czy system ubezpieczeń, powinny być jego zdaniem zarządzane przez sektor prywatny.

Obawiał się, że zbyt silne państwo może zagrażać wolności obywateli, dlatego proponował minimalizację jego roli. Nie dążył jednak do odebrania socjalistycznej władzy dużym fabrykom, lecz sugerował tworzenie drobnych firm, spółek i spółdzielni pracy, w których ludzie mogliby uczyć się zasad efektywnego gospodarowania. Wizja Dzielskiego była zatem koncepcją ludowego kapitalizmu, z naciskiem na lokalne, oddolne inicjatywy w ramach narodowej gospodarki mieszanej.

Życie prywatne

Mirosław Dzielski był synem Wiesława Dzielskiego oraz Zofii z domu Ledźwoń. Jego życie rodzinne układało się w sposób harmonijny, bowiem był żonaty z Marią, która żyła w latach 1942–2018, a wcześniej nosiła nazwisko Dąbrowska, a w pierwszym małżeństwie była znana jako Józefowicz. Z tego związku miał jednego syna, Witolda.

W latach 80-tych Mirosław spędzał letnie wakacje w domku letniskowym w malowniczej Łopusznej. To właśnie tam stworzył wiele ze swoich prac, czerpiąc inspirację z otaczającej go natury i spokoju.

Upamiętnienie

W związku z pamięcią o Mirosławie Dzielskim, istotnymi miejscami są w Krakowie. Można tam zauważyć ulicę noszącą jego imię, a dodatkowo funkcjonuje Centrum im. Mirosława Dzielskiego.

---

Oceń: Mirosław Dzielski

---