Witold Nowicki (lekarz)

---

Życiorys

Witold Nowicki przyszedł na świat 18 lipca 1878 roku w Bochni, pochodząc z rodziny uczonej, gdzie jego ojciec Franciszek był nauczycielem, a matka Olga z Hawranków. Jego brat, Zygmunt, wybrał karierę w inżynierii jako architekt. Proces edukacyjny Nowickiego rozpoczął się w szkole realnej w Bochni, a następnie kontynuował w niższych klasach gimnazjalnych.

W 1896 roku ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie złożył egzaminy maturalne. Po pomyślnym zakończeniu edukacji, rozpoczął studia medyczne w Uniwersytecie Jagiellońskim, które zakończył w 1902 roku uzyskując tytuł doktora wszech nauk lekarskich. Po ukończeniu studiów, przeniósł się do Lwowa, gdzie podjął pracę w Katedrze Anatomii Patologicznej na tamtejszym uniwersytecie.

W 1908 roku uzyskał stopień docenta w dziedzinie anatomii patologicznej, co było efektem jego pracy pod tytułem „O przewlekłych odmach pęcherzykowych tkanek (Pneumatosis cystoides)”. W 1913 roku został wyróżniony tytułem profesora nadzwyczajnego, a w 1919 roku – profesora zwyczajnego. W trakcie I wojny światowej pełnił funkcję kierownika laboratorium analityczno-bakteryjnego w obozach jenieckich w Górnej Austrii. Po wojnie, w latach 1918–1920, ochotniczo służył w Wojsku Polskim, biorąc udział w walkach polsko-ukraińskich i wojnie polsko-radzieckiej w stopniu podpułkownika.

Od 1939 roku był kierownikiem Katedry Anatomii Patologicznej oraz pełnił rolę dziekana Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1923–1924 oraz 1939. Od 1930 roku był aktywnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Jako przedstawiciel Lwowskiej Izby Lekarskiej, został wybrany do Naczelnej Izby Lekarskiej na V kadencję (1935–1939).

Nowicki był także członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie, a także prezesem Lwowskiej Izby Lekarskiej oraz przewodniczącym Lwowskiego Komitetu Zwalczania Raka. Jako lider Polskiego Towarzystwa Higienicznego, miał znaczący wkład w utworzenie Muzeum Higieny we Lwowie w 1937 roku. Był orędownikiem modernizacji zdrojowiska w Morszynie.

W swoim dorobku naukowym autorstwa ponad 80 publikacji, koncentrował się głównie na patologii nowotworów, zmianach postępowych i wstecznych oraz patofizjologii regulacji neuro-hormonalnej. W swoich badaniach opisywał, między innymi, rzadkie przypadki odmy pęcherzykowej jelita cienkiego, zmiany obrzękowe nerek oraz wodniczkowe zmiany w komórkach nabłonkowych kanalików krętych. Stworzył także statystyki dotyczące raków różnych narządów oraz napisał pierwszą polską monografię twardzieli.

Ponadto prowadził eksperymentalne badania nad leczeniem nowotworów odbywających się na zwierzętach. Uzasadnił tezę o przewlekłej niewydolności nerek jako przyczynie śmierci króla Jana III Sobieskiego po analizie sekcji zwłok. W trakcie sowieckiej okupacji Lwowa kontynuował działalność naukową, biorąc udział w spotkaniu Wszechzwiązkowego Komitetu ds. Nauki ZSRR w Moskwie w sierpniu 1940 roku. Był także członkiem rady miejskiej Lwowa pod rządami sowieckimi.

Niestety, jego życie zakończyło się tragicznie – zginął rozstrzelany wraz z synem Jerzym oraz wieloma innymi wybitnymi polskimi uczonymi przez Einsatzkommando zur besonderen Verwendung pod dowództwem Brigadeführera dr. Karla Eberharda Schöngartha na Wzgórzach Wuleckich. Od 1910 roku był mężem dr Olgi Szuster.

Wybrane publikacje naukowe

Witold Nowicki, wybitny lekarz, wniósł znaczący wkład w rozwój medycyny poprzez swoje publikacje naukowe, które były kluczowe dla wielu dziedzin. Jego prace obejmowały różnorodne tematy, od morfologii po badania nad nowotworami. Poniżej przedstawiamy zestawienie najważniejszych dzieł tego wybitnego uczonego.

• O małżowinie usznej ze stanowiska morfologicznego i antropologicznego (1900),
• Statystyka raków na podstawie protokołów sekcyjnych… (1904),
• Przyczynek do utkania tzw. raków mięsakowych (1905),
• Sekcja zwłok króla Jana III (1908),
• Badania nad istotą chromochłonną zwierząt i ludzi w schorzeniach nerek (1909),
• Dalsze badania nad stosunkiem nadnercza do nerek (1910),
• Wpływ obniżonego ciśnienia na nadnercze (1911),
• Zur Kenntnis uber Niebennierenzysten (1912),
• Anatomja patologiczna (1925–36; 3 tomy),
• Patogeneza raka płuc (1932),
• Rak jako zagadnienie w nauce (1939).

---

Oceń: Witold Nowicki (lekarz)

---