Władysław Sieprawski

---

Życiorys

Władysław Sieprawski przyszedł na świat 12 lutego 1894 roku w Bochni, wówczas mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, jako syn Ferdynanda i Rozalii z Stawiarskich. Ukończył bocheńskie gimnazjum, uzyskując maturę w 1912 roku. Po zakończeniu nauki rozpoczął roczną praktykę w kopalni soli Bochnia. Tam opracował innowacyjne 'urządzenie transformatorowe do aparatów telefonicznych i sygnalizacyjnych z włączaniem bezkontaktowym’, które znacząco usprawniło komunikację w ruchu pod- i nadszybiami.

W 1915 roku zgłosił ten wynalazek do wiedeńskiego urzędu patentowego, a od tej chwili kabel ten miał swoje zastosowanie w telefonii szybowej oraz w czasie I wojny światowej. Jego osiągnięcie zostało dostrzeżone przez różne media, w tym czasopismo „Montanistische Rundschau”, w którym opublikowano artykuł zatytułowany Solenoid-Kabel-Seile für Schachttelefonie.

Po zakończeniu praktyki, Sieprawski postanowił kontynuować swoją edukację w C.K. Akademii Montanistycznej w Leoben. W roku akademickim 1913/1914 związał się z drużyną strzelecką studentów górnictwa. Jego ambicje inżynieryjne znalazły wyraz w wynalazku „turbina wietrzna”, który zgłosił do opatentowania, a który różnił się znacznie od popularnych wówczas wiatraków.

W 1914 roku przedstawił profesorowi Wolfgangowi Wendelinowi nowatorskie „transformatorowo-kablowe urządzenie dla aparatów sygnalizacyjnych i telefonicznych”, które wzbudziło jego aprobatę. Ta współpraca z profesorem Wendelinem, który był również związany z koncernem Siemensa, była dla Sieprawskiego bardzo znacząca. W 1917 roku opatentował kilka ważnych wynalazków, w tym proces „samoczynnej wymiany topików bezpiecznikowych” oraz „płytowy transformator wysokiego napięcia”. Zostały one przybliżone w trójjęzycznym artykule na łamach miesięcznika „Helios”, gdzie nagłaśniano nowinki w dziedzinie oświetlenia awaryjnego.

Podczas studiów Sieprawski zajął się także tworzeniem złożonych układów połączeń dla aparatów telefonicznych oraz skonstruował elektroakustyczny instrument muzyczny, nazwany „elektrophonium”. Instrument ten miał za zadanie zredukowanie potrzeby korzystania z dużych orkiestr symfonicznych. Zactive w tym okresie komponował także utwory symfoniczne, które zostały opublikowane w Wiedniu jeszcze przed wybuchem I wojny światowej.

W 1925 roku Władysław skomponował dziesiątki utworów symfonicznych, w tym marsz historyczno-wojskowy „Legjony”, dedykując go I-mu Marszałkowi i Twórcy Zwycięskiej Armii Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Zainteresował się również muzyką uzdrowiskową, z którą był związany w Polanicy-Zdroju w latach 60. XX wieku.

Podczas I wojny światowej współpracował z profesorem Edmundem Łasińskim nad udźwiękowieniem filmów. Praca ta zaowocowała zgłoszeniem patentu na sposób wykonywania i reprodukowania filmów kolorowych w roku 1920, a tematy jego badań i wynalazków zostały opisane w dysertacji doktorskiej profesora Romana Wajdowicza.

Po wojnie Władysław Sieprawski zorganizował w Warszawie konsorcjum „TECHNOFILM”, które miało na celu eksploatację jego wynalazków z dziedziny filmu. Niestety, działalność ta została przerwana z powodu nieprzychylnych działań osób trzecich.

Dzięki swoim obserwacjom, Sieprawski przewidział rozwój silników rakietowych i samolotów odrzutowych w swoim artykule „Silnik przyszłości” opublikowanym w „Czasopiśmie Automobilowym”. Swoją uwagę zwrócił także na nowe osiągnięcia w inżynierii, ściągając uwagę prezydenta Ignacego Mościckiego na wynalazki związane z napędem samolotów.

W 1920 roku, w czasie zagrożenia Sowieckiego w Warszawie, zginęły opisy wynalazków dotyczących filmu, które nigdy nie zostały wyjaśnione. W 1925 roku Sieprawski uzyskał patenty na swoje wynalazki związane z kinematografią. Główny Instytut Górnictwa zaproponował, by wdrożyć jego pomysł nawiercania i urabiania górotworów, ale Departament Nowej Techniki Ministerstwa Górnictwa nie zgodził się na tę propozycję.

Jako asystent Katedry Urządzeń Elektrycznych na Politechnice Lwowskiej, Sieprawski był aktywny w środowisku radioamatorskim, budując własnoręcznie setki radioodbiorników znanych pod nazwą „SIEPRAFON-BIORISTAL”. W trakcie swoich eksperymentów stworzył także przyrząd do wykrywania fal radiowych, nazwany „radioskopem” przez profesora Stanisława Fryze.

Sieprawski zademonstrował swoje innowacje podczas Targów Wschodnich we Lwowie, a jego wynalazek „OPISTENOFON” przyciągnął uwagę publiczności, gdyż umożliwiał odtwarzanie gramofonowych płyt w trybie wstecznym. W 1931 roku jego adapter dwu-mikrofonowy był w pełni zaprezentowany na Zakopiance.

W 1934 roku z zaakceptował przydział do batalionu elektrotechnicznego, pozostając w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto jako porucznik rezerwy. Po II wojnie światowej, konstrukcje Władysława Sieprawskiego były w centrum zainteresowania Centralnego Biura Konstrukcyjnego Telekomunikacji, którym jednak ostatecznie się nie powiodło z przyczyn technicznych.

W ciągu swojego życia opatentował 36 niezwykłych wynalazków, w tym sposób szybkiego powielania rysunków i urządzenia sygnalizujące włamania. Wielu innowacji dokonał samodzielnie, a inne powstały we współpracy z inżynierem Mieczysławem Michniewskim. Był również członkiem Związku Inżynierów Elektryków oraz działał w Polskim Związku Esperantystów.

W ostatnich latach życia Sieprawski angażował się społecznie, wspierając rozwój technologii i edukacji na Politechnice Częstochowskiej, gdzie był jednym z jej założycieli, jak również pełnił ważne funkcje w Polskich Kolejach Państwowych, pozostawiając trwały ślad w historii polskiej techniki.

Ordery i odznaczenia

Władysław Sieprawski otrzymał wiele odznaczeń za swoje zasługi w walce o wolność swojej ojczyzny.

• Krzyż Niepodległości – nadany 20 grudnia 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,

Źródła i wybrane publikacje

W kontekście badań nad postacią Władysława Sieprawskiego istotne jest zidentyfikowanie źródeł i publikacji, które przyczyniają się do zrozumienia jego życia i osiągnięć. Poniżej przedstawiamy wybrane materiały, które mogą być pomocne w zgłębianiu jego dorobku.

• Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934,
• Komitet Obywatelski Lwowa Księga pamiątkowa, pod redakcją Józefa Białynia-Chołodeckiego, wydanie Komitetu Obywatelskiego, Lemberg 1904,
• zaświadczenie od prof. Wendelina z dnia 15.06.1915 (dokument w aktach Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni),
• c.k. patenty z 1916,
• list prof. Wendelina do Władysława Sieprawskiego z dnia 12.02.1917 (dokument Władysława Sieprawskiego w aktach Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni),
• Obturator kinematograficzny (patent 1925),
• Sposób oraz urządzenie do zdjęć i projekcji obrazów kinematograficznych w barwach naturalnych (patent 1925),
• Mechaniczno-elektryczne urządzenie do wyłączania spod napięcia wieloprzewodowych linii zasilających suwnice (patent 1955),
• Władysław Sieprawski, „Mój (ilustrowany fotokopiami oraz schematycznymi rysunkami) życiorys wynalazcy ze szczególnym uwzględnieniem pomysłów z dziedziny techniki dźwiękowej i elektroakustyki”, dokument z dnia 18.11.1957 (w aktach Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni),
• Poradnik językowy wydany przez Towarzystwo Krzewienia Poprawności i Kultury Języka-Towarzystwo Naukowe Warszawskie-Komisja Językowa, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1958,
• stenogram wywiadu radiowego Warszawskiej Redakcji Ekonomicznej Polskiego Radia (w programie I) z Władysławem Sieprawskim, z dnia 12.03.1964 (w aktach Muzeum im. Stanisława Fischera w Bochni),
• „Gazeta Częstochowska”, nr 42 (436) z dnia 14-20.10.1964 (rok IX), artykuł Edison z ulicy Słowackiego,
• Andrzej Romanowski, Przed złotym czasem. Szkice o poezji i pieśni patriotyczno-wojennej lat 1908-1918, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1990,
• Zbigniew Siciński, Wkład Politechniki Lwowskiej w polską elektrotechnikę. W 75. rocznicę Oddziału Elektrotechnicznego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991,
• władze Polskiego Związku Esperantystów w latach 1945-2005.

Przedstawione materiały dostarczają cennych informacji dotyczących życia oraz pracy Władysława Sieprawskiego, stanowiąc solidną podstawę do dalszych badań i analiz jego dorobku naukowego oraz podjętych działań społecznych.

---

Oceń: Władysław Sieprawski

---