Rynek w Bochni

Historycznie, pierwotny rynek lokacyjny znajdował się na zachód od obecnie eksponowanego. W kontekście średniowiecznym, umiejscowienie kościoła farnego w centralnej części Rynku sugeruje, że prezbiterium było orientowane na wschód, ku Jerozolimie. Nowy Rynek wyłonił się pod koniec rządów Kazimierza Wielkiego, początkowo pełniąc funkcje subordynacyjne wobec starszego Rynku Górnego. Działo się tak na mocy przywileju, przyznanego przez króla Władysława Jagiełłę w 1405 roku, który umożliwiał rzeźnikom budowę jatek miejskich na Rynku Dolnym.

Również zapisy z miejskich ksiąg dawnego Bochni wskazują, że Rynek stał się ważnym miejscem handlu, gdzie sprzedawano m.in.: mięso, pieczywo, nabiał, jarzyny, sól oraz śledzie. Dopiero w XVI wieku nowy Rynek zdobył status rynku głównego, a jego poprzednik został podzielony na działki zabudowane.

W okresie między XIV a XVII wiekiem na Rynku funkcjonowały trzy szyby górnicze. Największy z nich, Szyb Wielki, usytuowany był w północno-wschodnim narożniku Rynku, niedaleko obecnej ulicy Solnej, i powstał w pierwszej połowie XIV wieku. Jego eksploatacja zakończona została prawdopodobnie w końcu XVI wieku. Kolejny, szyb Wojewodzia Góra, funkcjonował w południowo-zachodnim narożniku w latach 1320-1331. Zbudował go najprawdopodobniej wojewoda krakowski Spytko z Melsztyna i został zasypany do końca XVI wieku.

Ostatni z szybków, Targ, istniał blisko północno-wschodniego rogu rynku i był połączony z szybami Regis. Jego działalność zakończyła się na przełomie XVI i XVII stulecia.

Po przejęciu Bochni przez Austriaków w 1772 roku, handel solą został na Rynku zakazany. Z czasem, 15 czerwca 1855 roku, Rynek zyskał na znaczeniu, stając się areną miejskich uroczystości, w tym wizyty cesarza Franciszka Józefa I. Wraz z rozwojem epoki pocztówek Rynek stał się lokalnym symbolem, często pojawiającym się na różnych obrazach.

Rada miejska podczas wydawania regulaminów czystości starała się oczyścić przestrzeń Rynku z nieestetycznych elementów. W regulaminie wyszczególniono obowiązki właścicieli budynków i sklepów co do utrzymania czystości, zabraniając wyrzucania śmieci, wywieszania bielizny oraz karmienia koni na ulicach.

W 1870 roku dla upamiętnienia króla Kazimierza Wielkiego wzniesiono na Rynku pomnik, który przetrwał do dziś. Wprowadzenie transportu omnibusowego w 1910 roku przekształciło Rynek w ważny węzeł komunikacyjny. W ciągu następnych lat rozwijała się sieć połączeń autobusowych, obsługująca miasto aż do 1981 roku.

W latach 1963-1964 Rynek przeszedł gruntowny remont, który zmienił jego wygląd i strukturę nawierzchni. Otwarcie po remoncie miało miejsce 22 lipca 1964 roku, w ramach miejskich obchodów 20-lecia manifestu PKWN. Z Rynku odchodzą w różne kierunki takie ulice jak: Kazimierza Wielkiego, Sądecka, Tadeusza Kościuszki, Solna, Wąska, Szewska, Wolnica, oraz plac św. Kingi.

Na bocheńskim Rynku znajduje się również osiem budynków objętych ochroną konserwatorską, wśród których wyróżniają się:

• waga miejska, obecnie dom mieszkalny, Rynek 2, XVII w.,
• dom, Rynek 3,
• dom, Rynek 8 (d.7), XVIII/XIX w.,
• kamienica, Rynek 9 / Wolnica, poł. XIX w., pocz. XX w.,
• dom, Rynek 13, k. XVIII w.,
• dom, Rynek 14, 1 poł. XIX w.,
• dom, Rynek 17, XVII w., XIX w.,
• dawny klasztor dominikanów, obecnie muzeum, Rynek 20, poł. XVII w., k. XVIII w.